در متن زیر مهم ترین دلایل بزرگداشت اربعین حسینی از دیدگاه ائمه معصومین(ع) و علما و بزرگان دین به صورت اجمالی بررسی شده است.
مهم ترین دلیل بزرگداشت اربعین سیدالشهدا(ع) روایت مرسله ای از امام عسکری(ع)است که فرموده است: نشانه های مؤمن، پنج چیز است که یکی از آن ها زیارت اربعین است.
افزون بر این، امام صادق(ع) زیارت اربعین را به «صفوان بن مهران جمّال» تعلیم داده است که در آن به بزرگداشت اربعین تصریح شده است.
اما درباره منشأ اهمیت اربعین در منابع کهن شیعه، باید گفت که به این روز از دو جهت توجه شده است: یکی از جهت بازگشت اسرا از شام به مدینه و دیگری به سبب زیارت قبر امام حسین(ع) توسط جابر بن عبدالله انصاری، یکی از اصحاب برجسته رسول خدا(ص) و امیرالمؤمنین(ع).
شیخ مفید، شیخ طوسی و علامه حلّی(قدس سره) در این باره می نویسند: روز بیستم صفر روزی است که حرم امام حسین(ع) از شام به سوی مدینه بازگشتند. همچنین در این روز، جابر بن عبدالله انصاری، صحابی رسول خدا(ص) برای زیارت امام حسین(ع) از مدینه به کربلا آمد و او اولین کسی بود که قبر امام حسین(ع) را زیارت کرد.
علمای اعلام اتفاق دارند که اربعین، روز بیستم ماه صفر است و زیارت اربعین هم که مأثور وارد شده و مثاب است، همان زیارت بیستم ماه صفر است. شیخ طوسی ابوجعفر محمد بن حسن متوفی ۴۶۰ در کتاب «التهذیب» صفحه ۱۷ جلد ۲ باب فضل زیارت الحسین(ع) می نویسد: اخبار وارده در زیارت مقید به اوقات خاصه است که از آن جمله روز عاشورا و روز بیستم ماه صفر است.
طبق روایت جابر بن عبدالله انصاری به عنوان اولین زائر در «مصباح المتهجد» صفحه ۵۵۱ در استحباب زیارت حسین روز اربعین که بیستم ماه صفر است، می نویسد: روزی است که جابر در این روز به زیارت آمد.
سید ابن طاووس در «اقبال» و علامه حلی در «المنتهی» و علامه مجلسی در «مزار بحار» و شیخ یوسف بحرانی در «حدائق» و حاجی نوری در «تحیة الزائر» و شیخ عباس قمی در «مفاتیح»، همه از شیخ طوسی نقل کرده اند.
فقط شیخ بهائی در «توضیح المقاصد» می نویسد: اربعین حسین ۱۹ ماه صفر می شود و این نظریه روی حساب دهم محرم است که جزو عشره اول می شود و باید چهلم جزو عشره دوم ۱۹ باشد و این رأی اول خلاف متعارف است، ثانیا ربطی به ثواب و زیارت مأثوره ندارد، چه همه ساله که اختلاف حسابی در تمام و ناقص بودن نیست که بگوییم اگر ماه محرم ۲۹ روز بوده، اربعین نوزده می شود و چهلم را از روز ۱۱ محرم می شمارند.
چنانچه مجلسی از کفعمی در وجه تسمیه زیارت اربعین در حدیث حضرت عسکری(ع) می نویسد: اربعین روز بیستم ماه صفر است که چهل روز پس از عاشورا است، یعنی چهلم شهادت حسین(ع) است و این همان روزی است که جابر بن عبدالله انصاری برای زیارت قبر سیدالشهدا آمد و حدیث نبوی را روایت کرد و اول زائر قبر حسین در اولین اربعین بوده است.
منابع:
شیخ طوسی، مصباح المتهجد، ص ۷۸۸- ۷۸۹
همو، تهذیب الاحکام، ج۶، ص ۱۱۳- ۱۱۴
سید ابن طاووس، همان، ج۳، ص ۱۰۱- ۱۰۳
مجلسی، بحار الانوار، ج ۹۸، ص ۳۳۱ -۳۳۲
شیخ مفید، مسارّ الشیعة(چاپ شده در جلد ۷ مؤلفات شیخ مفید)، ص ۴۶
شیخ طوسی، مصباح المتهجد، ص ۷۸۷
رضی الدین علی بن یوسف مطهر حلی، العدد القویه، ص ۲۱۹
متن این مقاله از پایگاه اطلاع رسانی تبیان اقتباس شده است.
