آيا كمك خواستن از غير خدا شرك است؟

پاسخ:

از ديدگاه عقل و در منطق وحى، تمام انسانها بلكه همه پديده‏هاى جهان، همان‏گونه كه در پيدايش خود به خدا محتاجند، در تأثيربخشىِ خويش نيز بدو نياز دارند.

قرآن كريم در اين زمينه مى‏فرمايد:

«يا أيُّها النَّاسُ أنْتُمُ الْفُقَراءُ إلى‏ اللَّهِ وَ اللَّهُ هُوَ الْغَنِىُّ الْحَمِيد».^[۱]

– اى مردم، شما به خدا احتياج داريد و او بى‏نياز و ستوده است.

و در جاى ديگر، همه پيروزيها را در انحصار پروردگار جهانيان دانسته و مى‏فرمايد:

«وَ مَا النَّصْرُ مِنْ عِنْدِاللَّهِ الْعَزيْزِ الْحَكِيمْ».^[۲]

– نصرت و يارى، تنها از جانب خداى عزيز و حكيم است.

براساس اين اصل مسلّم اسلام، ما مسلمانان در هر نماز خود، اين آيه شريفه را زمزمه مى‏كنيم:

«إيّاكَ نَعْبُدُ وَ إيّاكَ نَسْتَعِيْنُ».^[۳]

– تنها تو را مى‏پرستيم واز تو كمك مى‏جوييم.

اينك براى روشن شدن پاسخ سؤال فوق، مى‏گوييم:

يارى جستن از غير خدا، به دو صورت، متصور است:

۱- درصورت اول آنست كه بگونه‏اى از انسان يا پديده‏ديگرى استمداد نماييم كه او را در اصل هستى يا عملكرد خويش، مستقل دانسته و در يارى رساندن، بى‏نياز از خدا بپنداريم.

شكى نيست كه اين گونه استمداد از غير خدا، شرك محض است كه قرآن كريم در آيه ذيل، بى‏پايگى آن را رقم مى‏زند.

«قُلْ مَنْ ذَا الَّذىْ يَعْصِمُكُمْ مِن اللَّهِ انْ أَرادَ بِكُمْ سُوءال وَ أَرادَبِكُمْ رَحْمَةً وَلا يَجِدُوْن لَهُمْ مِنْ دُوْنِ اللَّه وَلِيَّاً وَلا نَصِيْراً».^[۴]

– بگو اگر خدا درباره شما اراده عذاب نمايد، كيست كه شما را از او در امان بدارد؟ و يا اگر اراده رحمت فرمايد، (كيست كه از آن پيشگيرى نمايد) و آنان براى خود، ولى و ياورى نمى‏يابند.

۲- روش ديگر آن است كه به هنگام يارى جستن از انسانى ديگر، او را آفريده و نيازمند به خدا بدانيم كه از خود، استقلالى ندارد و تأثيربخشى وى نيز از جانب خداى بزرگ، به منظور حل بعضى از مشكلات بندگان، به وى عطا گرديده است.

براساس اين طرز تفكر، موردى كه از وى يارى مى‏طلبيم، حكم واسطه را دارد كه پروردگار بزرگ او را «وسيله» برآوردن برخى نيازها قرار داده است. اينگونه كمك‏خواهى، در واقع، استعانت از خداوند است زيرا او است كه‏ به اين وسائل و اسباب، هستى بخشيده و سرانجام آنان را در برآوردن نيازهاى ديگران، تأثير و توان عطا فرموده است. اصولًا زندگى افراد بشر بر مبناى اين استعانت از اسباب و مسببات، پايه‏ريزى شده است، بطورى كه بدون كمك گرفتن از آنها، زندگى انسان، دچار آشفتگى مى‏گردد. در اينجا نيز اگر با اين ديد به آنها بنگريم كه عوامل تحقق يارى خدا هستند كه هم اصل هستى آنها از خدا است و هم تأثيربخشى آنها از جانب او است، اين كمك گرفتن، با توحيد و يكتاپرستى هيچ برخوردى ندارد.

اگر كشاورزى موحد و خداشناس، از عواملى؛ مانند زمين و آب و هوا و آفتاب كمك مى‏گيرد و مى‏تواند دانه‏ها را پرورش داده و به بار بنشاند در واقع از خدا استمداد مى‏جويد؛ زيرا او است كه به اين عوامل و ابزار، نيرو و استعداد بخشيده است.

روشن است كه اين استعانت، با روح توحيد و يگانه‏پرستى سازگارى كامل دارد. بلكه قرآن مجيد ما را به اينگونه يارى جستن از پديده‏هايى (مانند پايدارى و نماز)، فرمان مى‏دهد آنجا كه مى‏فرمايد:

«وَاسْتَعِيْنُوا بِالصَّبْر و الصَّلوةِ».^[۵]

– از پايدارى و نماز، يارى بجوييد.

روشن است كه صبر و پايدارى كار بشراست و ما مأموريم از آنها كمك بگيريم و در عين حال، يك چنين استعانتى، با حصر آن به خدا درآيه‏ «… وَ ايّاكَ نَسْتَعِيْنُ» منافاتى ندارد.

پینوشت ها:

منبع»م

منبع:  modafein.ir