زندگي‌نامة رهبران جامعه و بستگان آنان، به ويژه رهبران ديني ـ پيامبران وامامان ـ هماره مورد توجه جامعه و پژوهشگران مي‌باشد.انگيزة اصلي اين حساسيت،تأثيرگذاري و نقش‌آفريني آنان در ساختار جامعه و نيز سرعت بخشيدن به روند تكاملي‌كاروان بشريت است. چون رهبران ديني بيشترين نقش را در اين عرصه ايفا مي‌نمايند،زندگي آنان نيز هماره زير ديد همگان است.به همين جهت دودمان و خانواده اين افرادنيز بيش از ديگران مورد تحقيق مي‌باشد.
به ويژه اين كه همسر امام همام،مادر امام بعد از خودش؛ يعني علي بن‌الحسين(ع) و امامان بعدي نيز مي‌باشد.دودمان پيامبران و امامان، برترين و پاكترين‌دودمان در ميان انسان‌ها است. آنان همواره از مردان پاك و زنان پاكدامن پديدارشده‌اند.سلالة پيامبران وامامان هماره از اصلاب شامخه و ارحام مطهره بوده‌اند.به همين‌جهت برگزيدگان خداي سبحان نيز از همين تيره و تبار پديد آمده‌اند.انسان‌هايي كه ازانديشة زلال بهره‌منداند و الهي مي‌انديشند و رفتارشان به دور از هر نوع آلايندگي‌زندگي‌است.
آثار روايي و تاريخي براي امام حسين(ع) پنج همسر نام مي‌برد كه شش فرزند ازاو به دنيا آورده‌اند، نام مي‌برد.
۱ – «ليلا» دختر ابي مرّة بن غروة،مادر علي اكبر كه در كربلا به شهادت رسيد.
۲ – «حرار» (آزاده) يا غزاله و يا شهربانو دختر يزدگرد كه مادر علي بن الحسين؛يعني امام سجاد، مي‌باشد.
۳ – «رباب» كه مادر يك پسر به نام عبدالله رضيع (بر سر زبان‌ها معروف به علي‌اصغر) كه در آغوش پدر در كربلا هدف قرار گرفت و شهيد شد و نيز مادر دختري به نام‌سُكَينه است كه در فاجعه كربلا به اسارت درآمد.
۴ – «ام اسحاق» دختر طلحة بن عبيدالله كه مادر دختري به نام فاطمه است.
۵ – «قضاعية» مادر جعفر كه در زمان حضرت درگذشت.
اوّلی از قبیلة ثقیف (طایفه ای در طائف)، دومی ایرانی، سومی از قبیله کلبیه و چهارمی از تیم بود.(۱)
در مورد این که شهربانو جزء همسران امام بوده، اختلاف است.(۲)
در مورد این که همسران در کربلا بودند، یا نه، برخی از مورخان نوشته اند: تنها رباب در کربلا حضور داشت. او به همراه دیگر زنان و فرزندان به کوفه و سپس به شام به عنوان اسیر برده شد و بعداً به همراه کاروان به مدینه بازگشتند.
وی پس از شهادت امام حسین(ع) وقتی به مدینه آمد، بزرگان مدینه از او خواستگاری و درخواست ازدواج کردند اما در پاسخ آنان فرمود: «بعد از آن که افتخار وصلت با خاندان پیامبر نصیبم شد، با فرد دیگری وصلت نخواهم کرد». در مدینه یک سال عزاداری کرد و در این مدت روزها زیر سقفی نمی‌رفت و مدام در مظلومیت حسین(ع) می‌گریست تا جان به جان آفرین تسلیم نمود.(۳)
در مورد شهربانو افسانه های نقل شده که صحت ندارد . از جمله این که پس از عاشورا از دست دشمن فرار کرد و چون دشمن در تعقیب او بود ، در بین راه به کوه معروف بی بی شهربانو رسید و کوه شکافته شد و او را در خود جای داد. کسانی که نام یکی از همسران امام را شهربانو و دختر یزدگرد ثبت کرده اند ، اذعان دارند پس ازتولد امام سجاد با فاصله اندکی از دنیا رفت.(۴)
شيخ مفيد تعداد اولاد آن حضرت را مرحوم شيخ مفيد (ره)، شش نفر، چهار پسر و دو دختر دانسته،(۵) و بعضي از جمله علامه سيد محسن امين(۶) و ابن خشاب(۷)، نه فرزند، شش پسر و سه دختر براي حضرت ذكر كرده و برخي از منابع مثل ابن شهر آشوب در مناقب(۸) و مرحوم اربلي در كشف الغمه، تعداد اولاد آن حضرت را ده نفر، شش پسر و ۴ دختر،(۹) و بعضي حتي بيشتر از ده نفر ذكر كرده اند.
با اين كه منابع در تعداد اولاد حضرت: اختلاف دارند ولي هر كدام به نوبه خود داراي اعتبار و ارزش هستند، پس با توجه به منابع مذكور، اسامي آنها همراه با نام هر يك ذكر مي شود.
۱٫ علي بن الحسين، و كنيه او ابو محمد و ملقب به زين العابدين است و مادرش شاه زنان، شهر بانو دختر يزدگرد شاه ايران است.
۲٫ علي بن الحسين الاصغر، معروف به علي اكبر كه در كربلا شهيد شد و مادرش ليلي، دختر ابو مرّة بن غزوة بن مسعود ثقفيه است.
۳٫ جعفر بن الحسين، مادرش قضاعيه از قبيله قضاعه است.
۴٫ عبد الله بن الحسين، و نام مادرش رباب، دختر امرء القيس است. كه همان عبدالله رفيع (شيرخوار) است و به علي اصغر معروف است.
۵٫ سكينه بنت الحسين، مادر او نيز رباب، دختر امرء القيس است.
۶٫ فاطمه، نام مادرش ام اسحاق دختر طلحه بن عبيد الله تيميه است.(۱۰)
۷٫ محمد، كه در كربلا شهيد شد و مادر او رباب، دختر امرء القيس است.(۱۱)
۸٫ علي اصغر، نام مادرش رباب. همان عبدالله بن حسين يا عبدالله رفيع است.(۱۲)
۹٫ زينب، نام مادر او معلوم نيست.(۱۳)
۱۰٫ رقيه ـ سلام الله عليها ـ مرحوم حائري مادرش را شهربانو دختر يزدگرد سوم ذكر كرده است،(۱۴) و مطابق بعضي از نقلها ام اسحاق نام داشت.(۱۵)
۱۱٫ ديگر از زوجات حضرت ابا عبدالله، زني بوده كه نامش معلوم نيست و حامله بوده بعد از شهادت امام حسين ـ عليه السلام ـ اسير شده و هنگاميكه اهل بيت ـ عليهم السلام ـ را از كوفه به شام مي بردند در نزديكي حلب طفل خود را سقط كرده و اسمش محسن ابن حسين است.(۱۶) و اين محل فعلاً در سوريه زيارتگاه است.
معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
۱٫ علي رباني خلخالي، ستاره درخشان شام، حضرت رقيه ـ سلام الله عليها ـ ص ۱۹۵ ـ ۱۹۰٫
۲٫ ابن شهر آشوب، مناقب، ج ۴، ص ۷۷٫
——————————————————————————–
۱- سید محسن امین، اعیان الشیعه، ج ۲، ص ۳۸۹٫
۲-استاد مطهری ، خدمات متقابل اسلام و ایران ، ص۱۳۱-۱۳۲
۳- ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج ۴، ص ۸۸؛ ابن جوزی، المنتظم، ج ۶، ص ۹٫
۴- زندگانی علی بن الحسین، سید جعفر شهیدی، ص ۱۱٫
۵ . مفيد، الارشاد، ترجمة محمد باقر ساعدي خراساني، اسلاميه، ۱۳۵۱ ش، ج۲، ص ۴۹۱٫
۶ . امين، سيد محسن، في رحاب ائمه اهل بيت ـ عليهم السلام ـ ، ترجمه حسين وجداني، سروش، چاپ سوم، ۱۳۷۶ ش، ج۴، ص ۷۳٫
۷ . علي بن عيسي الاربلي، كشف الغمه، ترجمه، حسين زوارئي، حقيقت، ۱۳۸۱ ق، ج ۲، ص ۲۱۵٫
۸ . ابن شهر آشوب، مناقب، قم، انتشارات علامه، ج۴، ص ۷۷٫
۹ . اربلي، پيشين، ص ۲۱۴٫
۱۰ . مفيد، پيشين، ج۲، ص ۴۹۱، و مجلسي، محمد باقر، بحارالانوار، بيروت، موسسه وفاء، چاپ دوم، ۱۴۰۳ هـ ، ج۴۵، ص ۳۲۹٫
۱۱ . ابن شهر آشوب، مناقب، پيشين، ج۴، ص ۷۷٫
۱۲ . رباني خلخالي، علي، چهره درخشان امام حسين ـ عليه السلام ـ ، قم، مكتب الحسين، ۱۳۷۹ ش، ص ۲۲، به نقل از جنات الخلود، ص ۲۳٫
۱۳ . همان، و سيد محسن امين، في رحاب ائمه اهل بيت ـ عليهم السلام ـ ، ترجمه حسين وجداني، سروش، چاپ سوم، ۱۳۷۶، ج ۴، ص ۷۳، و ابن شهر آشوب، مناقب، قم، موسسه انتشارات علامه، ج ۴، ص ۷۷٫
۱۴ . رباني خلخالي، علي، همان، ص ۱۹۷، به نقل از معالي السبطين، ج ۲، ص ۲۱۴٫
۱۵ . همان، ص ۱۹۹، به نقل از ابصار العين في انصار الحسين، ص ۳۶۸٫
۱۶ . قمي، عباس، منتهي الامال، هجرت، چاپ پانزدهم، ۱۳۸۲ ش، ج ۲، صص ۷۰۱ ـ ۶۳۸٫
——————————————————————————–
منابع :
http://www.ashoora.ir
http://tebyan.net/
http://www.ashoora.ir
http://www.andisheqom.com
