در ابتدا گفتنی است که فلسفه همه احكام و جزئيات آنها به طور تفصيلى روشن نيست و آگاهى از آن دانشى فراتر از تنگناهاى معارف عادى بشرى مىطلبد. ليكن به طور اجمال، روشن است كه همه احكام الهى تابع مصالح و مفاسد واقعى در متعلق آنهاست.
بنابر اين در صورتى كه فلسفه حكمى را بالخصوص ندانيم، بنا بر قاعده كلى فوق بايد از آن پيروى كنيم؛ زيرا در آن يقين به وجود مصلحتى هست، هر چند بر ما ناشناخته باشد.
در يافتن فلسفه احكام، نبايد هميشه به دنبال علوم تجربى رفت و دليلى مادى و فيزيولوژيك برايش جست و جو نمود. اين فرايند كه همواره در پى يافتن مصلحت يا مفسدهاى طبى يا … باشيم، برخاسته از نگرشى مادى گرايانه است؛ در حالى كه بسيارى از احكام، مصالحى معنوى دارند كه در حوزه هيچ يك از علوم بشرى قابل تحقيق نيست و آنها با متد تجربى خود، قادر به دادن حكمى – نفيا يا اثباتا – پيرامون آن نيستند و اگر نظرى هم بدهند، بسيار سطحى است؛ زيرا چه بسا مسأله حكمتى برتر و بالاتر داشته باشد؛ مثلاً در مورد روزه علوم به خواص بهداشتى آن پرداخته است، ولى قرآن مجيد فلسفهاى بالاتر را بيان فرموده و آن «تقوايابى» است.
بنابراين درباره فلسفه احكام علاوه بر منافع و ضررهاى مادى و جسمى بايد به آثار مثبت و منفى آن بر «روح و معنويت» انسان توجه كرد و گذشته از جنبه فردى بايد به تأثير آن در هنجار يا ناهنجارى اجتماع نيز توجه كرد و از آن جا كه ابعاد سهگانه «جسمى و روحى و اجتماعى» آدمى رابطه ارگانيك و به هم پيوسته با يكديگر دارند و از آنجا كه آخرت انسان جدا از دنياى او نيست، «احكام الهى» با توجه به تمامى اين جوانب تشريع شده است. ازاينرو در فلسفه احكام بايد با نگاهى گسترده به تمام ابعاد انسان و زاويههاى آشكار و پنهان آن نظر افكند تا در انتخاب زيبايىها و راههاى آرامش و آسايش دچار خطا نگرديم .
با توجه به این مقدمه، براساس احادیث نقل شده ازمعصومین (ع) حکمت کراهت شانه زدن درحال ایستاده از یک سوبرمی گردد به سلامتی انسان و ازسوی دیگر به وضعیت معنوی او. احاديثى كه در وسائل الشيعه آمده است ناظر به مستحب بودن شانه زدن مىباشد، مگر شانه زدن در حالت ايستاده كه كراهت دارد، و علت آن را هم ذکر کرده و فرموده اند که شانه زدن درحالت ایستاده موجب فقر و ضعف قلب مى شود( وسائلالشيعه، ج ۱، باب ۷۴ از ابواب آداب حمام، ص ۴۲۸ و ۴۲۹)
از حضرت موسى بن جعفر (عليه السلام) نیز روايت است كه فرمود: ايستاده شانه نكن كه ضعف قلب مى آورد و نشسته شانه كن كه دل را قوى مى سازد، و پوست را شاداب مى نمايد.
در حلية المتقين نيز علامه مجلسى از امام صادق(ع) حديثى آورده كه «… در حمام شانه مكن كه مو را نازک وکم مىكند، احتمالاً ضرر شانه زدن به خاطر نازك شدن مو و كمحجم و كم پشت شدنش مىباشد ، (حليةالمتقين، فصل دوازدهم، در آداب و اوقات شانهكردن، علامه مجلسى) دراین مورد توجه به دو نکته بایسته است اولاً شانه زدن در وضعیت ایستاده علت تامه ضعف قلب و یا فقرنیست ممکن است زمینه های آن را باسایر عوامل آماده سازد. ثانیارابطه بین شانه زدن درحالت ایستاده وفقر وضعف قلب برای ماروشن نیست . امابه طور متیقن رهنمود های معصومین(ع) اعم ازوجوب، استحباب، کراهت و… دارای آثار و حکمت های است که بکارگیری آن خالی از فایده نمی باشد.
منبع: porseman.org
